aliserdarbolat: Ateş hırsızının dönüşü

Özdemir İnce’nin 21 Nisan 2014 günlü Aydınlık köşe yazısının özetini sunuyorum:

Mahmut Esat Bozkurt (solda) – Şükrü Saraçoğlu (sağda)

Yıl 1957.

Gazi Eğitim Enstitüsü’nün kütüphanesinde hademe kadrolu çalışıyordum. Bir gün istenen bir kitabı raflarda ararken sert kapaklı büyük boy bir kitap buldum.

Yazarı: Max Beer

Adı: Sosyalizmin ve Sosyal Mücadelelerin Umumi Tarihi

Çeviren: Cumhurbaşkanlığı Özel Kalemi’nden Zühtü Uray

Önsöz: Atatürk’ün Adalet Bakanı Mahmut Esat Bozkurt

Basım yılı: 1941

Maarif Vekaleti Yayını

Kitabın çevrilme ve yayımlanma nedeni: Atatürk’ün önerisi üzerine

Kitabı yanıma aldım ve Mahmut Esat Bozkurt’un yazdığı önsözü okumaya başladım:

“Hemen her ülkede, hatta Yunanistan ve Bulgaristan gibi komşu ülkelerde bile sayısız çevirileri ve yorumları yapılmış olan Karl Marx’ın Kapital’inin, bizde, anlaşılmaz bir iki broşüründen başka bir şey yoktur.

Nerede kaldı ki, biz, Anayasamızla devletçiliği kendimize mal etmiş bulunmaktayız. Bunun anlamı, devlet sosyalistliğini kendimize mal etmiş olmaklığımızdır. Şu halde, kısmen olsun, "Sosyalizmin ve Sosyal Mücadelelerin Umumi Tarihi", yeni Türk Devlet İlkelerinin nedenlerini ve edebiyatını oluşturuyor.”

“Klemanso, 9. Konferansında der ki: ‘Cumhuriyetçi ve demokrat doğdum ve öyle öleceğim. Fakat şunu itiraf etmeliyim ki, demokrasinin haykıran acılarını Marx’ı okuduktan sonra duyabildim."

“Sosyalizmin ve Sosyal Mücadelelerin Umumi Tarihi”, yüreğimde ve beynimde sulak bir toprak buldu.

Mahmut Esat Bozkurt’u çok uzun yıllar aydın bir devlet adamı olarak düşündüm ve saygı duydum. Büyüklüğünün henüz farkında değildim. Taa “Atatürk İhtilali” ni okuyana kadar.

Ama, Kaynak Yayınları tarafından yayımlanan öteki kitapları okuyunca, bir “fenomen”le karşı karşıya olduğumu anladım. Bozkurt, Fransızların “érudit” dedikleri türden bir insandı.

Derken, Doç. Dr. Şaduman Halıcı ile tanıştım. Bana, “Yeni Türkiye Devleti’nin Yapılanmasında Mahmut Esat Bozkurt” adlı kitabını gönderdi. Ardından ziyaretime geldi.

Kendisini kutladıktan sonra, Mahmut Esat Bey’in makalelerinin Kaynak Yayınları’nın yayımladığı kitapçıklardan ibaret olup olmadığını sordum. Gazete ve dergilerde yayımlanmış binlerce sayfalık makalesi olduğunu, bunları kendisinin derlediğini, yeni Türk harflerine çevirdiğini ve yayımlayacak “babayiğit” bir yayıncı aradığını söyledi.

“Yayıncıyı bulmayı siz bana bırakın!” dedim.

Başta Genel Yayın Yönetmeni Sadık Usta ve editör Kurtuluş Güran olmak üzere Kaynak Yayınları bu dev esere sahip çıktı ve Şaduman Halıcı’nın titiz ve dikkatli emeğini tamamladı.

Tamamı 4 cilt olan “Toplu Eserler”in ilk cildi yayımlandı:

Okur, makaleleri izledikçe, Cumhuriyet’in dehasını çok iyi anladığı ve onu her türlü saldırıya karşı koruduğu, koruyucu önlemleri almaya çalıştığı için, mürteci tayfasının saldırı ve iftirasına hedef olmuş çok boyutlu, çoğul ve çağının çağdaşı bir demiurgos’la karşı karşıya olduğunu anlayacaktır. Mahmut Esat Bozkurt’u bir “demiurgos” (epitken) olarak tanımlamam, lütfen, bir abartı, bir süsleme olarak görülmesin. İktisat ve Adalet Bakanı olarak yapıp ettiklerini, pek emin değilim ama, bir başkası da yapabilirdi diyelim. Elinizde tuttuğunuz ve bunu izleyecek olanlarla dört ciltlik bu dev eseri yaratacak bir başka kimse var mıydı ülkede; işte bunu yanıtlamak çok zor. Bence, yaşadığı dönemde, ülkede, onun derinliğinde, uyanıklığında, onun adanmışlığında, çok boyutlu bir başkası yoktu.

Bunu anlamak için ilgilendiği ve irdelediği konuları adlarıyla anmak yeter: Tarih, Osmanlı tarihi, ekonomi, köy, köylülük, köy kalkınması, yeni Türkiye’nin anlamı, Türk Devriminin ilkeleri; halk, halkçılık, halk devletinin ilkeleri, halk devletinin politikaları, yönetim sanatı, ulusal eğitim, yeni Türkiye’nin davası ve emperyalistler, Sevr ve Ortadoğu barışı; köy bankaları, çiftçi ortaklıkları, demiryolları; Cumhuriyet Yasaları, Şeyh Sait İsyanı ve Takrir-i Sükûn Yasası, irticayla mücadele...

(Demiurgos sözcüğünün anlamı için bakınız: http://blog.milliyet.com.tr/demiurgos--demiurge-/Blog/?BlogNo=313977 )

(Özdemir İnce’nin “Ateş Hırsızının Dönüşü” adlı yazısının tamamı için bakınız: http://www.aydinlikgazete.com/yazarlar/183-oezdemir-nce/38673-ozdemir-ince-ates-hirsizinin-donusu.html )

********

Ek:

Atatürk'ün 2 numaralı not defterinden:

"Akla uygunluğun başta gözle görülene üstün olması, bununla beraber akla uygunluğu gözle görülenle terbiye esası.

Evvela sosyalist olmalı, maddeyi anlamalı!"

Tarih: 1904

(Atatürk'ün Bütün Eserleri Cilt 1 Sayfa 15)

Kırmızı yazıların fotokopisi: