Kayra Han - Hayat Ağacı - İnsanın yaratılışı

Yeyüzünün tam ortasında bir Akçam Ağacı bulunur.Ucu göklere
kadar yükselir. Yer-Su'ların en ulusu olan Tanrı Oğan bu ağacın
gölgesinde oturur.

Bu ağacı en büyük Tanrı olan Kara (Kayra) Han dikmiş ve ağacın
dokuz dalının her birinin altında birer adam yaratmıştı. Bu dokuz
adamdan dokuz ırk türedi. İşte insan böyle yaratıldı. Bundan dolayı
bu Akçam Ağacı'na Hayat Ağacı da denilir.

Akçam Ağacı, Ayaz Ata ve geyiklerin çektiği arabası

Ağacın altında "Yeni iliniz gutly bolsun" yazıyor.
Aşgabat, Türkmenistan

Dualar Tanrı'ya gitsin diye ağacın altına hediyeler konulur.

Dilekler yerine gelsin diye dallarına bezler bağlanır.

21 Aralık'ta gündüzün geceyi yenip uzamaya başlamasını
kutlamak için şarkılar söylenip danslar yapılarak ağacın
etrafında dönülür.

Kuru yemişler ve şekerlemeler yenilir.

Aşgabat, Türkmenistan

Türk halı ve kilimlerinde bu ağacın motifleri görülür.

Akçam Ağacı çizimi

Ayaz Ata ay ışığından yaratıldığı için soğuk havaya neden olur.
Ülker burcunun 6 yıldızı, göğün 6 deliğidir. Ayaz Ata işte bu
deliklerden soğuk hava üfler. Ayaz yakıcı soğuk demektir. Ay
açık havalarda net olarak görülür ve hava çok soğuk olur. Buna
ayaz denir. Bu yüzden Ayaz Ata'nın Ay Tanrısı tarafından yaratıl-
dığına inanılır.

Ayaz Ata, neden olduğu soğuklardan insanları korur.

Ayaz Ata ve Kar Kız - Aşgabat, Türkmenistan

Kar Kız, Ayaz Ata'nın torunudur.
Başkurtça Karhılıv (Kar güzeli)

Ayaz Ata'nın Türk dillerindeki karşılıkları:
Azerice: Şahta Ata
Kırgızca ve Kazakça: Ayaz Ata
Özbekçe: Ayoz Babo - Ayaz Ota
Ayaz Han ve Ak Ayas da denilmektedir.

Tunceli'de Halo Gağan

Ayaz Ata ve Kar Kız - Özbekistan

Şahta Ata ve Kar Kız - Azerbaycan

Halo Gağan (Kağan) - Tunceli

Halo Kağan, karısı Fato ile birlikte çocuklara goj, kağh 
ve hedik dağıtıyor.

Ayaz Ata'nın diğer ülkelerdeki karşılıkları:

Avrupa ve Amerika'da: Santa Klaus, Papa Noel (Noel Baba)
Rusya, Sibirya: Ded Maroz
Ermenistan: Jmer Papi
Gürcistan: Tovlis Baba
Kabardey: Ves Dade 

Karelya: Pakkayne

Udmurt. Tol Babai

Buryatya: Sagan Ubugun (Beyaz Yaşlı)

Tataristan ve Başkurdistan: Kış Babay

Yakutistan: Çis Han (Soğuk Han) ve eşi Kihin Hotun (Kış Hatun)

Soldan sağa: 

Pakkayne, Noel Baba, Ayaz Ata, Kar Kız, Ded Maroz
Bişkek, Kırgızistan 

Avrasya'da medeniyetler ve dinler çatışması yok, birlik var.
Kırgızistan'daki kutlama bunun en güzel örneği.

++++

arşiv:

Kış gündönümünün Noel'e dönüşmesi, Akçam Ağacı, Ayaz Ata ve Tanrı Odin
https://aliserdarbolat.blogspot.com/2021/01/ks-gundonumunun-noele-donusmesi-akcam.html

okuma parçası: 

https://siberia-pullover.ru/tr/kak-pohudet/dedy-morozy-rossii-udmurtskii-ded-moroz-tol-babai.html

++++